Anestezi, ameliyat veya bir cerrahi operasyon öncesinde beynin acıyı hissetmemesi için, vücudun belli bir kesiminde veya tamamında duyuların geçici bir süre ile yok edilmesidir. Anestezide genel anlamda belli bir süre ile sinir sistemi baskılanarak, acının beyin tarafından hissedilmemesi sağlanır. Sinir sisteminin baskılandığı bu süre, anestezide kullanılan ilacın etki süresi ile direkt bağlantılıdır, dolayısıyla doğru uygulanan bir anestezinin, sinir sistemi üzerinde kalıcı bir etkisi yoktur. Anestezi, anestezi uzmanı tarafından; bölgesel, lokal, sedasyon, bilinçli sedasyon destekli lokal ve genel anestezi olmak üzere 5 şekilde uygulanır. Bunlardan bölgesel anestezi; operasyon yapılacak bölgenin etrafına veya omuriliğe anestezi ilacı verilmesi ile sinir sisteminin bölgesel olarak uyuşturulması işlemidir. Bu işlemde omuriliğe verilen ilaçla genellikle tek kol veya bacaklar, bölgesel verilen ilaçla da diş tedavilerinde sadece çene bölgesi uyuşturulur. Lokal anestezi ise sadece bölgesel uyuşturmadır ve genellikle diş tedavilerinde diş çekilirken veya dolgu yapılırken uygulanır.
Sedasyon; operasyon yapılacak hastada uyku hali meydana getirilerek, hastanın rahatlaması için kullanılan anestezi yöntemidir. Sedasyon uygulanırken hastanın bilinci açıktır ancak geçici olarak rahatlama ve hafıza kaybı söz konusudur. Sedasyon genellikle bölgesel veya lokal anestezi öncesinde, hastaya uygulanan bir işlemdir. Diş tedavilerinde gömülü bir diş operasyonunda hastaya sedasyon anestezi uygulamak, hem diş hekimini hem de hastayı rahatlatan bir uygulamadır. Operasyon öncesinde sadece lokal veya bölgesel anestezi uygulamak, hastanın acı hissetmesini engeller ancak tüm operasyonu görmesini engellemez. Sedasyon verilen hastalarda ise hasta yapılan operasyonu hatırlamaz ve fark etmez. Bilinçli sedasyon destekli lokal veya genel anestezi de ise; hastaya uygulanan sedasyon çok hafiftir. Dolayısıyla hastanın bilinci yerindedir ve verilen komutları anlayabilir.
Diş hekimi muayenehanelerinde rahatlıkla uygulanan bu tip anestezi yönteminde, genel anestezide olduğu gibi anestezi uzmanı, hastayı monitöre bağlayarak kalp atışlarını ve tansiyonunu kontrol eder. Ancak genel anesteziden farkı; bu durumda hastanın hava yolunun açık olmasıdır. Çocuk hastalara uygulandığında, sonradan diş hekimi travması yaşamalarını engeller, ayrıca kalp, tansiyon veya panik atak hastalarında oluşabilecek istemsiz refleksleri engelleyerek, daha rahat bir şekilde tedavi uygulanmasını sağlar. Bilinçli sedasyon yetişkin hastalarda damar içine uygulanırken, çocuk hastalarda şurup veya makattan fitil ile uygulanabilir. Eğer çocuklarda tedavi süresi uzuyorsa ek dozlar verilebilir. Yetişkinler yarım saat sonra kendi kendine eve gidebilir hale gelir, ancak araba kullanmaları sakıncalıdır.
Genel anestezi veya halk arasında bilinen adıyla narkoz verilmesi, geçici olarak verilen ilaçlarla, tamamen bilinç kaybı yaşanmasıdır. Genel anestezide kullanılan ilaçlar sinir sistemini tamamen bloke eder. Genel anestezinin mutlaka bir uzman anestezist tarafından uygulanması ve hastanın monitörle takip edilmesi gereklidir. Genel anestezide hastanın damar yolu açılarak direkt anestezi ilacı verilir, Sinir sistemi bloke olan hasta bu durumda kendi kendine nefes alamaz, dolayısıyla hasta uyuduktan sonra nefes borsuna tüp sokularak monitörden nefes alması sağlanır. Ameliyat boyunca hastanın tüm yaşamsal fonksiyonları izlenir ve operasyon bittiğinde tekrar bir uyanma ilacı verilerek hasta uyandırılır. Bu sırada hissedilmeye başlanan ağrı ise verilen yüksek dozda ağrı kesiciler ile engellenir. Genel anestezi alan hasta hareket edemez, çevresinde yaşananları göremez, hissedemez ve hatırlamaz. Genel anestezi uygulanmadan önce hastanın kan tahlili yapılmalı ve varsa alerjik reaksiyonları mutlaka öğrenilmelidir. İlerleyen yaş, genel anestezide yaşanabilecek riskleri de arttırır. Bunun yanı sıra dolaşım, solunum, kalp ve damar, şeker hastalıkları ile reçetesiz kullanılan bitkisel gıda desteği ilaçları da genel anestezi için risk teşkil eder.